لسیتین نامی است که به گروهی از لیپیدهای موجود در غشای سلولی گیاهی، حیوانی و انسانی داده شده است. لسیتین را می توان از مواد غذایی جدا کرد و به صورت مکمل فروخت. در این رابطه لسیتین اغلب از سویا جدا می شود.
لیپیدهای لسیتین جالب هستند زیرا آلیفاتیک هستند و این بدان معنی است که آنها می توانند هم با آب و هم با چربی تعامل داشته باشند. این باعث می شود آنها در صنایع غذایی برای افزودن کیفیت‌های خاصی به غذاهای خاص بسیار مفید باشند. به عنوان مثال می توانند برای امولسیون کردن غذاها و رفع مشکلات بافتی ناخواسته در غذاهایی که ممکن است اجزای چربی و آب معمولاً با هم مخلوط نشوند، استفاده شوند.
لسیتین چیست؟
لسیتین یک اصطلاح عمومی است که برای دسته ای از مواد چرب زرد مایل به قهوه ای استفاده می شود که بسته به منبع لسیتین مورد نظر، از نسبت های متفاوتی از فسفاتیدیل کولین، فسفاتیدیل اتانول آمین، فسفاتیدیل اینوزیتول و اسید فسفاتیدیک تشکیل شده است.
این ترکیب به طور طبیعی در بسیاری از مواد غذایی رایج – مانند تخم مرغ، جگر، سویا، آجیل و دانه ها – یافت می شود اما به صورت صنعتی در مقادیر زیاد نیز تولید می شود.
لسیتین یک ماده بی اثر نیست و ماده مغذی بسیار مهمی به نام کولین را به بدن انسان می رساند. کولین دو عملکرد بیولوژیکی اصلی دارد؛ به عنوان بلوک ساختمانی غشای سلولی در بدن عمل می کند و پیش ساز استیل کولین است. استیل کولین یکی از انتقال دهنده های عصبی اصلی سیستم عصبی مرکزی است و نقش مرکزی در فعال سازی قشر مغز ایفا می کند.
فواید لسیتین در کاهش استرس
مکمل لسیتین جالب است زیرا منبع گلیکوفسفولیپیدهایی از جمله فسفاتیدیل کولین، فسفاتیدیل اتانول آمین، فسفاتیدیل اینوزیتول، اسید فسفاتیدیک و فسفاتیدیل سرین است. این فسفولیپیدها ممکن است تعدادی اثرات جالب و مفید برای سلامتی انسان از جمله توانایی بهبود جذب، متابولیسم، توزیع و دفع نامطلوب داشته باشند. فسفولیپیدهای موجود در لسیتین همچنین ممکن است با سیستم عصبی مرکزی تعامل داشته باشند و مزایای سلامتی قابل توجهی را ارائه دهند.
به عنوان مثال در یک مطالعه، محققان اثرات لسیتین، اسید فسفاتیدیک سویا و کمپلکس فسفاتیدیل سرین را بر پاسخ استرس افراد سالم بررسی کردند. به ویژه محققان به تغییرات در سطوح اضطراب افراد علاقه مند بودند.
به مدت 3 هفته افراد تحت آزمایش 400 میلی گرم، 600 میلی گرم یا 800 میلی گرم سویا لسیتین فسفاتیدیک اسید و کمپلکس فسفاتیدیل سرین یا دارونما دریافت کردند. سپس آنها در معرض تست استرس آزمایشگاهی قرار گرفتند.
نتایج این مطالعه نشان داد که دوزهای 400 میلی گرمی به طور قابل توجهی قادر به کاهش پاسخ استرس با کاهش سطوح هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH) و کورتیزول بودند.
با این حال تغییرات در دوزهای بالاتر مکمل مشاهده نشد. علاوه بر این، افرادی که دوز 400 میلی گرمی را مصرف کردند، کاهش قابل توجهی در استرس و اضطراب درک شده تجربه کردند، که نشان می دهد این مکمل یک پاسخ ضد استرس ارائه کرده است.
عوارض لسیتین برای سلامتی
از آنجایی که مصرف زیاد لسیتین یا کولین باعث ناراحتی حاد گوارشی، تعریق، ترشح بزاق و بی اشتهایی می شود، غیرممکن است که افراد در اثر مصرف خودسرانه هر یک از این ترکیبات با خطرات سلامتی پایدار مواجه شوند. ایجاد افسردگی یا حساسیت فوق العاده گیرنده های دوپامین و اختلال در تعادل کولینرژیک-دوپامینرژیک-سروتینرژیک یک نگرانی مهم در رابطه با مصرف طولانی و مکرر مقادیر زیاد لسیتین است.