نیتریت سدیم نوع خاصی از نمک است که در تهیه گوشت و فرآورده های پروتئینی استفاده می شود البته موادغذایی تازه به طور طبیعی حاوی نیتریت هستند. این ترکیب همچنین اثر نگهدارنده برای مواد غذایی دارد.این ماده از رشد باکتری های خطرناکی که می توانند باعث بیماری شوند، جلوگیری می کند. این ترکیب ماندگاری و ثبات مواد غذایی بسیار فاسد شدنی از جمله گوشت، ماهی و سبزیجات را افزایش می دهد.
یکی از اولین روش ها برای بالابردن ماندگاری غذا استفاده از نمک بود. نمک از طریق فرآیندی به نام اسمز که رطوبت را از سلول‌های باکتری‌ها خارج می کند و با کم‌آبی آن‌ها را از بین می برد، از فساد مواد غذایی جلوگیری می کند. مواد غذایی تازه مانند همه انواع سبزیجات ( سبزیجات ریشه مانند هویج و سبزیجات برگدار مانند کرفس و اسفناج) همراه با بسیاری از میوه ها و غلات بطور طبیعی حاوی نیترات سدیم هستند، بطور کلی هر چیزی که از زمین رشد می کند نیترات سدیم را از خاک بیرون می کشد.
کلمه «نیترات» به ترکیبی از نیتروژن و اکسیژن اشاره دارد. هنگامی که از نیترات سدیم به عنوان یک عامل پخت استفاده می شود، به نیتریت سدیم تبدیل می شود. نیتریت سدیم دارای خواص ضد میکروبی است که آن را به یک نگهدارنده خوب تبدیل می کند. جالب است بدانید که فرآیند گوارش انسان، نیترات سدیم مصرف شده از طریق میوه ها، سبزیجات و غلات را به نیتریت سدیم تبدیل می کند.
فهرست مطالب
انواع نیتریت سدیم
پودر پراگ یا نمک صورتی شماره 1، محصولی با تاثیر سریع برای استفاده در گوشت هایی است که باید قبل از سرو پخته، دودی یا کنسرو شوند، مانند ژامبون، گوشت قرمز، گوشت گاو، سوسیس، ماهی و بیکن وحاوی غلظت 6.25 درصد نیتریت سدیم است. پودر پراگ شماره 2 برای محصولات خشک مانندژامبون ، پپرونی و سایر سوسیس‌هایی است که نیازی به نگهداری در یخچال ندارند که حاوی نیترات سدیم علاوه بر نیتریت سدیم است زیرا نیترات در طی یک دوره زمانی به نیترات تبدیل می‌شود.
خواص فیزیکی و شیمیایی نیتریت سدیم
- نام شیمیایی :NaNo2
- ظاهر : جامد کریستالی
- دمای خود اشتعال: 1000 درجه فارنهایت
- نقطه ذوب: 520 درجه فارنهایت
- وزن مخصوص: 2.17 در 68 درجه فارنهایت
- نقطه جوش: در 608 درجه فارنهایت تجزیه می شود
- وزن مولکولی: 69
- حلالیت در آب: بیشتر یا مساوی 100 میلی گرم در میلی لیتر در دمای 66 درجه فارنهایت
- نام های جایگزین: نمک دیازوتینگ، نمک سدیم، اسید نیتروژن
این ترکیب غیر قابل احتراق است اما به سوختن مواد قابل احتراق کمک می کند. نیتریت سدیم یک ترکیب یونی و یک عامل احیا کننده قوی است و در محلول اسیدی، عمدتاً واکنش های اکسیداسیون انجام می دهد.
واکنش های مهم نیتریت سدیم
از حرارت دادن کلرید آمونیوم با نیتریت سدیم، ابتدا نیتریت آمونیوم و کلرید سدیم تشکیل می شود. سپس نیتریت آمونیوم به نیتروژن و آب تجزیه می شود.
NH4Cl + NaNO 2 → NH4NO2 + NaCl
NH4NO2 →N2 + 2H2O
در شرایط جوش با اسید کلریدریک غلیظ واکنش داده و نیترات سدیم، کلرید سدیم، اکسید نیتریک و آب تولید می کند.
3NaNO 2 + 2HCl →NaNO 3 + 2 NaCl + 2NO + H 2 O
این ترکیب با اسید سولفوریک واکنش می دهد و سولفات سدیم، دی اکسید نیتروژن، اکسید نیتریک و آب را تشکیل می دهد.
روش تولید نیتریت سدیم
این ترکیب را می توان با حرارت دادن نیترات سدیم و سرب تهیه کرد.
NaNO 3 + Pb → NaNO 2 + PbO
کاربردهای نیتریت سدیم
- به عنوان یک افزودنی غذایی در پخت، نگهداری و رنگ دادن به گوشت (مسئول رنگ قرمز مطلوب در گوشت است) استفاده می شود.
- به عنوان یک معرف در تکنیک های مربوط به شیمی تجزیه
- به عنوان یک مهارکننده خوردگی، افزودنی غذایی، سم گراز و پادزهر مسمومیت با سیانید (در ترکیب با تیوسولفات سدیم استفاده می شود).
- برای تولید رنگ ها و کودهای مختلف
- سفید کردن الیاف و چاپ پارچه های نساجی
- به عنوان یک ملین، گشادکننده برونش و گشادکننده عروق در پزشکی
- به عنوان یک سم انسانی برای کنترل گراز وحشی استفاده می شود.
ایمنی و خطرات نیتریت سدیم
بسیار سمی است و بلع (یا استنشاق مقادیر بیش از حد گرد و غبار) باعث افت سریع فشار خون، سردرد مداوم و ضربان دار، سرگیجه، تپش قلب و اختلالات بینایی می شود. در تماس باعث تحریک دستگاه گوارش، پوست و چشم می شود. مواجهه مکرر می تواند اثر سمی حاد بر سلامتی داشته باشد. استفاده زیاد از آن در دوران بارداری ممکن است احتمال تومورهای مغزی را در نوزاد افزایش دهد.