پروکسی استیک اسید (PAA) یا پراستیک اسید مایعی بی رنگ با نقطه جوش 25 درجه سانتی گراد است. با داشتن فرمول CH3CO3H از واکنش بین پراکسید هیدروژن و اسید استیک ایجاد می شود. این ترکیب بوی تند مشابه و تندتری از اسید استیک دارد. پروکسی استیک اسید یک ضدعفونی کننده بیوسیدال محبوب است که در بسیاری از صنایع کاربرد دارد. می توان آن را در محدوده دمایی وسیع (0-40 درجه سانتی گراد)، محدوده pH وسیع (3.0-7.5) در شرایط آب سخت استفاده کرد و تحت تأثیر باقی مانده های پروتئینی قرار نمی گیرد.
فهرست مطالب
مزایا و موارد استفاده پروکسی استیک اسید
پروکسی استیک اسید بیوسیدال است. به این معنی که می تواند باکتری ها، ویروس ها، هاگ ها و قارچ های مضر را از بین ببرد و کنترل کند. این ترکیب یک اکسیدان بسیار قوی و ضد میکروبی سریع الاثر است، اسید پراستیک از طریق غشای سلولی نفوذ می کند و به طور غیر قابل برگشت سیستم آنزیمی را مختل می کند و میکروارگانیسم های بیماری زا را از بین می برد.
خواص ضد میکروبی PAA یک ضدعفونی کننده قابل اعتماد در محیط های کشاورزی، غذایی و دارویی و همچنین در خانه می سازد. در میان بسیاری از کاربردهای صنعتی دیگر، از آن در تصفیه آب نیز استفاده می شود و می تواند از تشکیل بیوفیلم و رشد بیماری زا جلوگیری کند.
پروکسی استیک اسید حتی در دماهای پایین بدون هیچ اثری از کلر مؤثر است و دارای مزیت زیست محیطی است. پس از استفاده، به سادگی به اجزای بی ضرر از نظر زیست محیطی تجزیه می شود. یک جایگزین عالی برای مواد شیمیایی سنتی است که برای اهداف ضد عفونی کننده و پاک کننده استفاده می شود.
کشاورزی و دامپروری
به عنوان یک ضد عفونی کننده در مکان های پرورش طیور و دام ها استفاده می شود. معمولاً برای درمان بیماری های حیوانی با توانایی کنترل میکروارگانیسم های بیماری زا استفاده می شود. در دامپروری برای ضدعفونی کردن سم دام و پستانک گاو استفاده می شود.
مواد شیمیایی و شوینده های پاک کننده
برای ضدعفونی به عنوان یک جایگزین مناسب هیپوکلریت سدیم در نظر گرفته می شود زیرا با پروتئین ها برای تولید ترکیبات سمی یا سرطان زا واکنش نشان نمی دهد و هیچ اثری باقی نمی گذارد و جایگزینی سازگارتر با محیط زیست است.
به طور گسترده در برنامه های تمیز کردن در محل در محیط های تولید یا پردازش استفاده می شود (تمیز کردن سطوح داخلی لوله ها، مخازن، تجهیزات، فیلترها و اتصالات مرتبط، بدون جداسازی قطعات).
تصفیه آب
مناسب برای استفاده در ضدعفونی آب برج خنک کننده با جلوگیری از تشکیل بیوفیلم و کنترل باکتری ها و همچنین نقش مهمی در تصفیه فاضلاب دارد و برای کنترل باکتری ها و مهار میکروب ها در طول فرآیند درمان استفاده می شود.
نفت و گاز
استفاده ضد میکروبی با سیالات تصفیه در عملیات چاه های میدان نفتی و گاز مانند حفاری چاه و محل بازیابی ثانویه.
سایر کاربردهای پروکسی استیک اسید
دستگاه‌های پزشکی – برای ضدعفونی کردن آندوسکوپ ها و سایر ابزارهای پزشکی استفاده می‌شوند.
شستشوی مواد غذایی – ضد عفونی کردن میوه ها و سبزیجات برای افزایش عمر مفید آنها.
خمیر و کاغذ – عامل ضد میکروبی و سفید کننده در صنایع خمیر کاغذ
لبنیات – ضدعفونی کننده در کارخانه های فرآوری لبنیات و پنیر و پاستوریزه ها
کاربرد در سنتز مواد شیمیایی پروکسی استیک اسید
از خواص اکسید کننده پروکسی استیک برای افزودن یک اتم اکسیژن به پیوندهای دوگانه استفاده می شود، به عنوان مثال در اتن و پروپن، برای تشکیل اپوکسیدها و الکل ها. همچنین می توان از آن در تولید گلیسرول مصنوعی از پروپن استفاده کرد و در ساخت نایلون نیز استفاده می شود.
ایمنی و خطرات پروکسی استیک اسید
پروکسی استیک اسید رقیق نشده یک عامل اکسید کننده قوی است. به حرارت بالای 60 درجه سانتیگراد حساس است و ممکن است تجزیه خود به خود رخ دهد. تماس با برنج، برنز، کروم، مس، آهن، سرب، منگنز، نیکل، نقره، روی و سایر فلزات کاتالیزوری تجزیه آن را تسریع می کند. تماس با اسید غلیظ، عوامل کاهنده قلیایی، خاک، خاکستر، زنگ یا گرد و غبار فلز نیز باعث تجزیه خود به خود می شود. بنابراین این مواد باید در پمپ های انتقال و لوله کشی وجود نداشته باشند.
علائم و نشانه های مصرف حاد پروکسی استیک اسید ممکن است شامل خوردگی غشاهای مخاطی دهان، گلو و مری همراه با درد فوری و دیسفاژی (مشکل در بلع) باشد. بلع آن ممکن است باعث تحریک دستگاه گوارش شود. استنشاق بخارات ممکن است منجر به تحریک مجرای تنفسی شود. اسید پراستیک برای پوست و چشم ها بسیار تحریک کننده است.