سیترات سدیم ضد انعقاد به عنوان دارو استفاده می شود و مشکلات کلیوی (مانند سنگ کلیه) و اسیدوز متابولیک را درمان می کند. اسیدوز متابولیک به زبان ساده تجمع اسید اضافی در مایعات بدن است. سیترات سدیم دارای اثر قلیایی است، از این رو توانایی آن در تثبیت پی اچ سیستم های بیش از حد اسیدی است.
در حالی که سیترات سدیم یک ماده بی خطر است اما به عنوان دارو با چندین نوع مختلف دارو، به ویژه آنهایی که حاوی آلومینیوم هستند، تعامل دارد. علاوه بر این افراد مبتلا به هایپرکالمی (پتاسیم بیش از حد در خون) و یا مشکلات قلبی باید از سیترات سدیم اجتناب کنند زیرا می تواند باعث هایپرناترمی شود که سدیم اضافی در خون است. علائم هیپرناترمی شامل خواب آلودگی و ضعف است. در موارد شدید حتی می تواند منجر به تشنج و مرگ شود. در نهایت، سیترات سدیم ممکن است در برخی افراد واکنش آلرژیک ایجاد کند.
فهرست مطالب
ویژگی های سیترات سدیم
- فرمول مولکولی: C6H9Na3O9
- نام های دیگر: سیترات سدیم بی آب؛ سیترات مونوسدیم؛ سیترات سدیم دی هیدرات؛ سیترات سدیم تک باز؛ تری سدیم سیترات دی هیدرات
- جرم دقیق: 293.99400
- ظاهر: دانه های کریستال بزرگ
- نقطه جوش : 309.6 درجه سانتی گراد
- نقطه اشتعال: 155.2 درجه سانتی گراد
کاربردهای سیترات سدیم ضد انعقاد
سیترات سدیم ضد انعقاد عمدتا برای آزمایش هموستاز و تعیین میزان رسوب گلبول های قرمز استفاده می شود. عملکرد سیترات سدیم به عنوان ضد انعقاد این است که با Ca2+ در خون ترکیب شود تا یک کلات تشکیل شود، به طوری که Ca2+ عملکرد انعقادی را از دست بدهد.
کلسیم یک ماده ضروری در فرآیند انعقاد است و می تواند باعث تشکیل ترومبوپلاستین (فاکتور انعقاد III) ، ترومبین و فیبرین شود و واکنش آزاد سازی پلاکت ها را فعال می کند. یون های سیترات در سیترات سدیم به همراه یون های کلسیم در خون یک سیترات کلسیم پیچیده محلول را تشکیل می دهند که به سختی تفکیک می شود. این کمپلکس به راحتی در آب حل می شود اما به راحتی تجزیه نمی شود و باعث کاهش یون های کلسیم در خون و لخته شدن می شود.
اکثر آزمایشات انعقادی را می توان با سیترات سدیم ضد انعقاد انجام داد که به تثبیت فاکتور V و فاکتور VIII کمک می کند و تأثیر کمی بر میانگین حجم پلاکت و سایر فاکتورهای انعقادی دارد. می توان از آن برای آنالیز عملکرد پلاکت استفاده کرد. سیترات سدیم سمیت کمتری دارد و همچنین یکی از اجزای مایع نگهدارنده خون در انتقال خون است.
6 میلی گرم سیترات سدیم را می توان برای ضد انعقاد 1 میلی لیتر خون استفاده کرد که یک ماده قلیایی قوی است. همچنین به دلیل اثر ضد انعقادی ضعیف و قلیایی قوی، برای آزمایش خون و آزمایشات بیوشیمیایی مناسب نیست. برای آزمایش فشار خون حاد از محلول سیترات سدیم 5 تا 7 درصد استفاده کنید.
هنگامی که از سیترات سدیم ضد انعقاد استفاده می شود، کلسیم در پساب دیالیز به شکل کمپلکس های سیترات-کلسیم از بین می رود. برای جلوگیری از هیپوکلسمی باید از کلسیم استفاده کرد. کلسیم ممکن است در انتهای مدار دیالیز یا IV از طریق یک خط مرکزی جداگانه تزریق شود.
کاربردهای دارویی سیترات سدیم
قرص ها و فرآورده های جوشان: واکنش سیترات سدیم و بی کربنات، دی اکسید کربن را آزاد می کنند که به حل شدن مواد موثره کمک می کند و طعم را بهبود می بخشد. سیستم های جوشان به طور گسترده در محصولات تمیز کننده دندان مصنوعی و همچنین تسکین درد و قرص های ویتامین استفاده می شود.
آنتی اکسیدان: یون سیترات سدیم یک عامل کلات کننده قوی برای یون های فلزی است.
ضد انعقاد خون: یون سیترات سدیم کلسیم را کلاته می کند و در نتیجه تمایل به لخته شدن خون را کاهش می دهد.
در تجهیزات پزشکی تغذیه بالینی، OTC، مکمل های غذایی و محصولات دارویی حاوی سیترات سدیم هستند.
اقدامات احتیاطی هنگام مصرف سیترات سدیم
هنگام جابجایی در مکانی با تهویه مناسب لباس محافظ مناسب بپوشید. از تماس این ماده شیمیایی با پوست و چشم ها اجتناب کنید. از تشکیل گرد و غبار و ذرات معلق در هوا جلوگیری کنید. هنگام کار از ابزارهای بدون جرقه استفاده کنید. از آتش سوزی ناشی از بخار تخلیه الکترواستاتیک جلوگیری کنید.
همچنین در ظرف سیترات سدیم ضد انعقاد را محکم بسته و در مکانی خشک، خنک و دارای تهویه مناسب نگهداری کنید. بهتر است این ماده را جدا از ظروف مواد غذایی یا مواد ناسازگار نگهداری شود.