سود پرک یک ترکیب یونی است که از یون سدیم با بار مثبت Na + و یون هیدروکسید با بار منفی OH – تشکیل شده است و فرمول شیمیایی آن NaOH است. سود پرک ماهیت واکنشی و قلیایی دارد که به کاربردهای فراوان آن کمک می کند. این ترکیب غیر آلی و یونی یک باز قوی است که قادر به افزایش pH محلول، ایجاد بافر در برابر تغییرات pH و ایجاد واکنش های شیمیایی وابسته به pH است. این ماده همچنین برای سایر فرآیندهای شیمیایی دیگر مانند صابون سازی استفاده می شود.
سود پرک به شکل یک جامد سفید یا یک محلول بی رنگ موجود است. سود پرک یک ماده شیمیایی بی بو و سوزاننده با خواص خورنده قوی است. این ترکیب با مواد شیمیایی مختلف واکنش پذیری مختلف است و با فلزات خاص ناسازگار است.
فهرست مطالب
خواص فیزیکی و شیمیایی سود پرک
- ظاهر : جامد جاذب رطوبت سفید به اشکال مختلف
- فرمول : NaOH
- جرم مولکولی : 40.0
- نقطه جوش: 1388 درجه سانتیگراد
- نقطه ذوب: 318 درجه سانتیگراد
- چگالی: 2.1 گرم بر سانتیمتر مکعب
- حلالیت در آب در دمای 20 درجه سانتیگراد: 109 میلی لیتر بر گرم
- انحلال پذیری : محلول در آب ، اتیل الکل ، متیل الکل و گلیسرول
روش تولید سود پرک
سود پرک به صورت تجاری به طور همزمان با گاز کلر از طریق الکترولیز محلول کلرید سدیم تولید می شود. در این فرآیند جریان الکتریکی ، کلرید سدیم را به عناصر تشکیل دهنده آن یعنی سدیم و کلر تجزیه می کند. کلر به صورت گاز خارج می شود، در حالی که فلز سدیم با آب واکنش می دهد و سود پرک تشکیل می شود.
2NaCl → 2Na + Cl 2
2Na + 2H 2 O → 2NaOH + H 2
این ترکیب را می توان با محلول آبی کربنات سدیم (Na2CO3) نیز تهیه کرد که با شیر داغ آهک یعنی Ca(OH)2 در یک مخزن ساخته شده از آهن تصفیه می شود.
Na 2 CO 3 + Ca(OH) 2 → CaCO 3 + 2 NaOH
رسوب کربنات کلسیم (CaCO3) با فیلتراسیون حذف می شود و محلول برای تولید کاغذ، صابون و مواد شوینده استفاده می شود.
کاربردهای سود پرک
مهمترین کاربرد سود پرک در تولید ترکیبات آلی است که پلیمرها از آن ساخته می شوند، مانند پروپیلن اکسید و اتیلن آمین ها و خود پلیمرها از جمله پلی کربنات ها و رزین های اپوکسی نیز از آن ساخته می شوند.
یکی دیگر از کاربردهای مهم این ماده شیمیایی در صنعت خمیر کاغذ است که در آن برای هضم (تجزیه) مواد اولیه ای که از آن خمیر و کاغذ ساخته می شود بکار می رود.
همچنین یک ماده خام مهم در ساخت صابون است. روش ساخت صابون برای هزاران سال تغییر چندانی نکرده است. یک چربی یا روغن به محلول در حال جوش سود پرک در آب اضافه می شود. چربی یا روغن به اجزای تشکیل دهنده آن، گلیسرول و اسیدهای چرب هیدرولیز می شود. سپس این ماده با اسیدهای چرب واکنش داده و نمک های سدیم را تشکیل می دهد.
این ترکیب همچنین یک ماده خام مهم در ساخت ترکیبات معدنی به ویژه هیپوکلریت سدیم و کلسیم، سیانید سدیم و تعدادی از ترکیبات حاوی گوگرد است. برخی دیگر از کاربردهای مهم سود پرک عبارتند از:
- در ساخت سلفون و ابریشم مصنوعی
- به عنوان یک عامل خنثی کننده در طول پالایش نفت
- در ساخت فلز آلومینیوم
- برای تصفیه روغن های گیاهی
- به عنوان یک عامل برای پوست کندن میوه ها و سبزیجات برای پردازش
- در استخراج فلزات از سنگ معدن آنها
- برای پردازش منسوجات
- در تاسیسات تصفیه آب
- برای عملیات اچینگ و آبکاری الکتریکی
- در طیف گسترده ای از کاربردهای آزمایشگاهی تحقیقاتی.
ایمنی و خطرات سود پرک
سود پرک یک ماده سوزاننده شناخته شده و محرک قوی برای پوست، چشم و سیستم تنفسی است. قرار گرفتن در معرض گرد و غبار، پودر یا شکل جامد این ماده می تواند باعث سوزش پوست و چشم و آسیب دائمی احتمالی به بینایی فرد شود. مصرف این ترکیب باعث سوزش دهان، مری و معده و در نتیجه حالت تهوع، اسهال، خونریزی داخلی، جای زخم و آسیب دائمی به ریه ها و دستگاه گوارش می شود.
خطرات شیمیایی سود پرک
این ماده هنگامی که در آب محلول است یک باز قوی است. به شدت با اسید واکنش نشان می دهد و نسبت به فلزاتی مانند آلومینیوم، قلع، سرب و روی خورنده است و می تواند یک گاز قابل احتراق و منفجره تولید کند. با نمک های آمونیوم واکنش نشان می دهد و آمونیاک تولید می کند و باعث خطر آتش سوزی می شود. در تماس با رطوبت و آب باعث تولید گرما می شود.